Bezoek aan het museum Sint-Janshospitaal te Brugge door de Walraetstraat dank zij de Brugse buurten.


BRUGSE BUURTEN.

Vanhove Cindy was onze gids en stond stil bij de historische aspecten van dit museum. Bruggelingen op zoek in deze Brugse Parel.
Bezoek het museum Sint-Janshospitaal te Brugge.
Een korte historiek.
1188 | De geschreven geschiedenis van het Sint-Janshospitaal vangt aan bij het verkrijgen van een eerste reglement of levensregel. |
1205 | De ziekenzaken worden opgetrokken en de Romaanse toren wordt geïnstalleerd. |
1241 | De toelating tot het installeren van klokken in de toren en het inrichten van een kerkhof. |
1270 | Het Brugse stadsbestuur stelt twee voogden aan, om de financiën te beheren en personeel aan te werven. |
1279 | Stad Brugge verleent het vergierrecht of het recht op het meten van wijn. |
1300 | De bouw van het broederklooster. |
1459 | Het Sint-Janshospitaal komt onder het gezag van de Hertog van Bourgondië. |
1539 | Het zusterklooster wordt opgetrokken. |
1643 | Een apotheek wordt ondergebracht in het voormalig broederklooster. |
1796 | Het Sint-Janshospitaal komt onder het gezag van de Commissie van Burgerlijke Godshuizen, later wordt dit het OCMW. |
1839 | Er is voor het eerst sprake van een museum. |

Het Mariaportaal.


Het Mariaportaal aan de oostgevel met het dertiende-eeuwse tipaam en het kalkstenen voorportaal uit het begin van de twintigste eeuw.
Het nieuw portaal werd opgetrokken onder leiding van steenhouwer Jan Braem. In 1911 werd de gotische deuromlijsting opnieuw weggenomen en kwam het huidig Mariaportaal in Doornikse kalksteen tot stand onder leiding van architect Jules Coomans (1871-137).
De apotheek.

Je bezoek aan het Museum Sint-Janshospitaal maak je compleet met een kijkje in de oude hospitaalapotheek en het kruidentuintje. Met haar authentieke 17e-eeuwse interieur neemt de apotheek je mee in de geschiedenis van de zusters-apothecaressen.
De oude apotheek van het Sint-Janshospitaal huist in het vroegere broederklooster naast het Museum Sint-Janshospitaal. Toen de laatste broeder stierf, besliste het stadsbestuur in 1643 om er een apotheek in te richten. Die apotheek werd geleid door zusters en was tot 1971 in gebruik.
Bezoek het museum Sint-Janshospitaal te Brugge.
Een museum met een hart.
Wees welkom in het uniek universum van het Museum Sint-Janshospitaal in Brugge. Begin aan je reis door de tijd. Vele mensen komen hier al eeuwenlang over de vloer: reizigers, pelgrims, bedelaars, vermoede kooplui, zieke of arme burgers en vele andere. Je klopt aan en je wordt verwelkomd.
PERSONA GRATA – VRIJE MENSEN
Gastvrijheid.
Gastvrijheid is het magische woord dat onlosmakelijk verbonden is met het Museum Sint-Janshospitaal. Die gulle attitude zorgt ervoor dat hier al meer dan acht eeuwen mensen over de vloer komen. Bezoekers worden in het hospitaal ontvangen alsof het Christus is die in eigen persoon aanklopt. “Persona Grata” in plaats van de gewoonlijke gebruikte Latijnse “Frase Persona Non Grata” is dan ook toepasselijk op deze instelling.

Empathie.

Empathie is je kunnen verplaatsen in de situatie van een ander, in zijn gevoelens.
In verschillende passages zien we hoe een arme, overvallen stakker, door een rijke Samaritaan geholpen wordt. Hij wordt op diens paard naar een herberg gebracht. De Samaritaan is rijkelijk uitgedost. Het contrast met de noodlijdende persoon is groot.
Toch zijn er anderen die lijdzaam toekijken, terwijl de Samaritaan zijn goed hart toont.
Oordeel niet op basis van iemands afkomst of reputatie maar kijk naar de daden die gesteld worden.
Toegeschreven aan Lanceloot Blondeel.
De barmhartige Samaritaan, tweede helft zestiende eeuw.
Wie neemt het op voor mensen in de marge van de maatschappij?
Patricia Piccini (geb. 1965) die op erg jonge leeftijd naar Australië kwam, vraagt het zich al haar hele leven af. ‘De ander’ straat centraal in haar hyperrealistische werk. In haar sculptuur troost een vrouw een hybride wezen met zowel menselijke als dierlijke kenmerken.
De vrouw wordt geconfronteerd met een levend individu dat zorgbehoevend is, een levensvorm die nood heeft aan affectie.
Werk van Patricia Piccini “The Brigde 2023” silicone, glasvezel, haar en textiel.

Christus in Bethanië bij Martha en Maria.

In het zestien-eeuwse schilderij “Christus in Bethanië bij Martha en Maria” lijkt de geest van de hospitaalszusters alweer op te duiken. Christus is t gast bij Martha en Maria. Martha is in werkkledij klaar om Christus te helpen. Maria zit vooraan en is keurig uitgedost. De zussen verbeelden twee manieren op in het leven te staan: de contemplatieve en de actieve houding.

Bezittingen werden ondergebracht in kasten. Als steun kon je een munt onderbrengen in de gleuf. Deze steun werd aangewend voor de verdere zorg van een aanwezige personen.

Een draagstoel iemand over te brengen naar het Sint-Janshospitaal. Dit gebeurt meestal met personen die in armoede leefden en niet de nodige middelen hadden om zichzelf aan te melden in het hospitaal.

Kerstwiegje
14521-1500, goud, vergulding, werf en borduur set (60 x 32 x 22 cm)
Een bijzonder en zeldzaam vijftiende-eeuws kerstwiegje vaak aangetroffen bij religieuze vrouwengemeenschappen.
Tijdens de kerstperiodes werden dergelijke ledikantjes opgesteld bij het altaar van de kerk.
De zusters knielden voor de kerkkribbe en wiegden al biddend het popje, een beeltenis van de pasgeboren Christus.
Bezoek het museum Sint-Janshospitaal te Brugge.

De voorstelling van de legende van het Heilig Kruis.
Twee luiken met voorstellingen uit de legende van het Heilig of Ware Kruis, rechterluik. De belangrijkste personages bevinden zich op de voorgrond. Op de achtergrond beelden kleine groepjes gebeurtenissen uit de legende uit. Olieverf op paneel.
Luik 1: 16de eeuw (1501-1600)
Luik 2: 15de eeuw (1476-1500)
Schilder: Anoniem.
De originele vloer van het Sint-Janshospitaal.
Een originele vloer van het Sint-Janhospitaal.

De zusters van het Sint-Janshospitaal.
Waar kon je als behoeftige op rekenen wanneer je kwam aankloppen bij het Sint-Janshospitaal? Een bed, hartig eten en de volledige toewijding van de hospitaalzusters. De religieuzen baden voor jou, net als de priester die aanwezig was. Vanuit medisch oogpunt werd je zo goed mogelijk geholpen.


De zorg.
Zicht in de oude ziekenzalen uit de periode 1778. Een schilderij van Jan Baptiste Beerblocks. Het is een momentopname van een doodgewone, drukke dag in het achttiende-eeuwse Sint-Janshospitaal.

Een les anatomie.

Vanaf 1600 was een universitair geschoolde geneesheer verbonden aan het hospitaal. Hij werkte er samen met chirurgijns en barbiers. De arts was een pure intellectueel die geen chirurgische ingrepen deed. Chirurgijns die langer is het hospitaal aanwezig waren, verzorgden de wonden en voerden operaties uit. Barbiers knipten en scheerden, maar verzorgden ook wonden. Zij voerden ook aderlatingen uit zogezegd om lichaamssappen af te tappen als een antwoord tegen elke kwaal.
Een votief-beeld of ex voto.

Het vervaardigen van een votief-beeld of ex voto was een veel voorkomend gebruik. Het betreft letterlijk een belofte die men nakomt uit dankbaarheid voor een miraculeuze gebeurtenis die men heeft afgesmeekt. Genas men van een ziekte of wilde men de genezing in de hand werken dan beloofde men als dank een ex voto te laten maken. Het votiefbeeld kon de vorm aannemen van een genezen lichaamsdeel.
Liggende-Arcangelo II.


Dat de hospitaalzuster hun leven in het teken stelden van de zorg voor anderen is op monumentale wijze in beeld gebracht door kunstenares Berlinde De Bruyckere, ter ere van alle hulpverleners, de spreekwoordelijke engelen van onze tijd.
De levenloze gevallen aartsengel in grijs en zwart rust op een grafvormig voetstuk.
Hans Memling.
Hans Memling of Jan van Menninghen ( Seligenstadt, ca. 1430-40 – Brugge, 11 augustus 1494) was een kunstschilder afkomstig uit het keurvorstendom Mainz. Hij is algemeen beschouwd als één van de prominenten van de Oud Nederlandse schilderkunst, maar beter bekend als de Vlaamse Primitieven.
De Memling-collectie van Musea Brugge is de op één na grootste ter wereld.
Het schrijn van Sint-Ursula.




Het reliekschrijn van de heilige Ursula ( Ursulaschrijn) is de publiekstrekker van het Sint Janshospitaal.
Het is een Memling in architecturale vorm, een unicum in het oeuvre van de schilder en een zeldzaamheid in de kunst van de Vlaamse Primitieve.Men bestelt het schrijn bij Memling. Dit gebeurt door Jacob De Ceunine, Jan Floreins, Agnes & Elisabeth Casembrood, allen leidinggevenden in het Sint-JanshospitaaL Patroonheiligen figureren in de nissen van de hoeksteunberen. De heiligen Jacobus, Johannes de Evangelist , Agnes en Elisabeth verwijzen naar de opdrachtgevers.
Op 21 oktober 1489, de feestdag van de heilige Ursula, werd het Ursulaschrijn plechtig ingewijd in het koor van de hospitaalkapel.
Diptiek van Maarten van Nieuwenhove.

Pas in 1815 kwam de Diptiek van Maarten van Nieuwenhove in het bezit van het Sint-Janshospitaal. Daarvoor bevond het tweeluik zich in de Brugse Sint-Juliaanshospitaal. Dit hospitaal kreeg het werk in de zeventiende eeuw van de familie Van Nieuwenhove. Maarten van Nieuwenhove (1463-1500) bestelde ingenieuze tweeluik bij Memling. Het kwam tot stand in 1487.
Maarten Van Nieuwenhove was achtereenvolgens gemeenteraadslid, kapitein van de schutterij en in 1498 burgemeester van Brugge.
Johannesaltaarstuk – 1479 – Hans Memling.




Tussen 1473 en 1474 werd de kapel van het Sint-Janshospitaal verbouwd. In 1477 werd het vernieuwde koor ingewijd door Ferry de Clugny ( circa 1430-1483), de bisschop van Doornik en de hofdignitaris onder de Bourgondische hertogen.
De uitbreiding van de kerk en de nieuw verworven status van het hospitaal na de periode 1459-1463, toen men zich onder het gezag van de bisschop plaatste, waren de aanleiding voor de bestelling van een monumentaal altaarstuk. De broeders en zusters deden beroep op Memling. In 1479 was het altaar stuk af.
Memling signatuur pronkt op de lijst. Het is samen met de Floreintriptiek is dit het enige werk dat de schilder signeerde.
De centrale compositie: Het centrale paneel toont de Maagd Maria met het Kind Jezus op haar schoot, omringd door engelen die een kroon boven haar hoofd houden.
Het linker luik: De historie van Johannes De Doper verteld, samen met andere heiligen en beschermers van het hospitaal.
Het rechter luik: Het levensverhaal van Johannes de Evangelist, samen met andere heiligen en beschermers van het hospitaal.
Besluit.
Bedankt aan Van Hove Cindy onze gids, voor haar deskundige uitleg.
Een heel leerrijke namiddag, waarin wij anderhalf uur werden ondergedompeld, tussen de schilders, kunstenaars en de Brugse Geschiedenis, van het Sint-Janshospitaal.




