Bezoek aan Museum Groeninge.
Op zaterdag 18 oktober 2025 brachten met een vijftal personen verbonden aan de Walraetstraat, in het kader van de Brugse Buurten, een bezoek aan het Groeninge Museum te Brugge.
Een rondleiding aan de tentoonstelling met als thema “Beeldige Beesten”. Een gids bespreekt bepaalde aanwezige schilderijen en verwijst ons naar de aanwezige dieren, die in de kunst centraal staan en een bepaalde betekenis hebben.
Bezoek aan museum Groeninge.
Bezoek aan museum Groeninge.
Opgericht in 1930 als stedelijk museum voor Schone Kunsten in Brugge.
Het museum werd ontworpen door Joseph Viérin, en is gebouwd op de plek waar ooit de Eekhoutabdij stond.
In 1995 werd een aanpalend neogotisch gebouw van Jean-Baptiste Bethune toegevoegd voor extra ruimte.
In 2002 onderging het museum een grondige renovatie, inclusief een aangepast circuit voor de vaste collectie.
Collectie en betekenis.
BEZOEK aan MUSEUM GROENINGE.
- Het museum biedt een overzicht van zes eeuwen Vlaamse en Belgische schilderkunst, van Jan van Eyck tot Marcel Broodthaers.
- Het is vooral bekend om zijn collectie Vlaamse Primitieven, waaronder topwerken van Hans Memling, Gerard David, Hugo van der Goes, en Hiëronymus Bosch.
- Naast de Primitieven bevat het museum ook werken uit de renaissance, barok, neoclassicisme, Vlaams expressionisme, en 20e-eeuwse moderne kunst zoals van Magritte en Raveel.
De rondleiding.
Jan Van Eyck. (1390 – 1441)
Wie was Jan van Eyck?
- Geboren rond 1390 in Maaseik, overleden in 1441 in Brugge.
- Werkte als hofschilder en diplomaat voor Filips de Goede, hertog van Bourgondië.
- Wordt beschouwd als een van de grootste Vlaamse Primitieven, samen met Rogier van der Weyden en Robert Campin.
Innovaties en stijl.
- Olieverftechniek: Van Eyck perfectioneerde het gebruik van olieverf, wat leidde tot ongekende diepte, glans en detail in zijn schilderijen.
- Zijn werk kenmerkt zich door naturalisme, optische precisie, en een bijna fotografische weergave van texturen en licht.
- Hij signeerde sommige werken met de zin: “Als ich kan” (zo goed als ik kan)—een bescheiden maar krachtige artistieke statement.
Zijn werk had grote invloed op de Italiaanse renaissance, ondanks dat hij in de Nederlanden werkte.
Hij bracht een revolutie teweeg in de schilderkunst door realistische portretten en symboliek te combineren met technische virtuositeit.
Madonna met kanunnik Joris van der Paele – 1436.
Het paneel is gemaakt in opdracht van Joris van der Paele. De bejaarde stichter had zich na een lange loopbaan aan het hof van de paus te Rome, in zijn geboortestad Brugge teruggetrokken als kanunnik van de Sint Donaaskerk.
Joris van der Paele (persoon geknield rechts in wit kleed) – Maria met het kind Jezus. (midden) – De heilige Sint-Donaas (links)
Portret van Margaretha van Eyck – 1439.
Van Eyck schildert zijn echtgenote volgens de regels van de kunst in het voor Vlaamse portretten typisch driekwartprofiel. Ze kijkt het beeld uit terwijl haar sober weergegeven gezicht haast plastisch oogt tegen de contrasterende achtergrond. Het schilderij is het vroegst bekende portret van een kunstenaarsechtgenote.
Hans Memling. (ca. 1430 -1494)
Wie was Hans Memling?
- Geboren: Seligenstadt, Duitsland, tussen 1430 en 1440.
- Overleden: Brugge, 11 augustus 1494.
- Leermeester: Rogier van der Weyden, een invloedrijke schilder uit Brussel.
- Werkgebied: Keulen, Brussel en vooral Brugge, waar hij zich vestigde en een bloeiende carrière uitbouwde.
Kenmerken van zijn kunst.
- Stijl: Intiem, vroom en verfijnd. Zijn schilderijen zijn logisch opgebouwd en technisch virtuoos.
- Specialisatie: Portretten, altaarstukken, triptieken en reliekschrijnen. Hij was een meester in het weergeven van texturen, licht en symboliek.
- Bekende werken: Het Laatste Oordeel, Maagd met Kind, en het Reliekschrijn van Sint-Ursula.
Hans Memling was een van de meest verfijnde vertegenwoordigers van de Vlaamse Primitieven, een groep schilders uit de late middeleeuwen die bekend staan om hun gedetailleerde en symbolische werken.
Moreeltriptiek – 1484.
Op het middenpaneel van de triptiek zijn de heiligen Christophorus, Maurus en Egidius afgebeeld. Op de zijpanelen zijn het stichtingspaar afgebeeld Willem Moreel en zijn echtgenote met de zonen en dochters. Willem Moreel was actief in de politiek, als schepen, schout en burgemeester van Brugge.
Johannes de doper. (ca. 7 v Chr. – ca 30 n Chr.)
Wie was Johannes de doper?
- Geboren: ca. 7 v.Chr., zoon van Zacharias en Elisabet. (nicht van Maria)
- Gestorven: ca. 30 n.Chr. in Machaerus, door onthoofding op bevel van koning Herodes Antipas.
- Naam: Afgeleid van het Hebreeuwse Jochanan, wat betekent “God is genadig”.
Zijn levensstijl.
- Leefde als asceet in de woestijn van Judea.
- Droeg een mantel van kamelenhaar en at sprinkhanen en wilde honing.
- Preekte bekering en doopte mensen als teken van zuivering en voorbereiding op het koninkrijk van God.
Hij wordt beschouwd als de Voorloper van Christus: hij kondigde Jezus aan als de Messias.
Zijn doop van Jezus markeert het begin van Jezus’ openbare leven.
Jezus zei over hem: “Onder wie uit vrouwen geboren zijn, is niemand opgestaan die groter is dan Johannes de Doper”.(Matteüs 11:11)
Gerard David (ca. 1455. – 1523)
Wie was Gerard David?
- Hij werd geboren in Oudewater omstreeks 1455-1460.
- Op basis van zijn vroege werken wordt verondersteld dat hij werd opgeleid door Albert van Oudwater.
- Hij bleef in Brugge wonen en overleed in 1523.
Zijn levensstijl.
- Hij was een uit Holland afkomstige kunstschilder, die zich in het begin van zijn carrière in Brugge vestigde en uitgroeide tot een van de grote meesters van de Oud-Nederlandse schilderkunst, beter bekend als de Vlaamse Primitieven.
- Hij wordt daarom weleens de laatste van de Vlaamse Primitieven genoemd.
Het oordeel van Cambyses.
Het oordeel van Cambyses.
Het tweeluik vertelt het verhaal van de Perzische Koning Cambyses uit de 6de eeuw voor Christus.
Sissammes, één van de opperrechters, had zich laten omkopen. De Koning Cambyses ontheft de rechter uit zijn ambt en de rechter wordt levend gevild. Zijn huid wordt gebruikt om de rechterstoel van zijn opvolger (zijn zoon) te bekleden.
In 1498 voltooit Gerard David in opdracht van de schepenen van Stad Brugge, dit tweeluik, voor de raadszaal van het stadhuis, zodat men zich niet meer zou laten omkopen.
Pieter Pourbus (ca. 1523/1524. – 1584)
Wie was Pieter Pourbus?
- Hij werd geboren in Gouda omstreeks 1523-1524.
- Hij verwierf niet alleen betekenis als schilder, maar was ook een verdienstelijk cartograaf en landmeter.
- Hij bleef in Brugge wonen en overleed in 1584.
Zijn levensstijl.
- Hij vestigde zich al op jonge leeftijd in Brugge en trouwde daar de dochter van zijn leermeester Lanceloot Blondeel. Zelf was hij de leermeester van zijn zoon Frans Pourbus de Oudere en zijn kleinzoon Frans Pourtbus de Jongere.
- De werken van Pourbus en zijn leermeester Blondeel behoren tot het maniërisme
Portretten van Jan van Eyewerve en Jacquemyne Buuck – 1551.
Portretten van Jan van Eyewerve en Jacquemyne Buuck – 1551.
Op deze twee pendanten bevinden zich Jan van Eyewerve en Jacquemyne Buuck, afgebeeld in dezelfde ruimte met openstaand raam en de ruglening van de bank, die over de twee panelen doorlopen. In dit huwelijksportret staat het hondje achter Jacquemyne Buuck, symbool voor de echtelijke trouw.
Met dit werk bereikt Pieter Pourbus op 27 jarige leeftijd een hoogtepunt in de portretkunst.
Anonieme meester (ca. 1500)
Triptiek met Christus en kluizenaars.
Deze indrukwekkende triptiek toont drie scènes die samen een spirituele reis verbeelden. In het middenpaneel zit Christus in een rode mantel op een verhoogd platform, omringd door figuren in witte gewaden—mogelijk engelen of apostelen. Zijn houding straalt gezag en sereniteit uit, als leraar of rechter.
Op het linkerpaneel zien we een liggende figuur in een grotachtige omgeving, wellicht verwijzend naar rust, dood of meditatie.
Het rechterpaneel toont een kluizenaar of heilige in rode gewaden, staand in een nis, verdiept in gebed of contemplatie.
Antonius Claeissens (ca. 1536 – 1613)
Wie was Antonius Claeissens?
- Antoon Claeissens werd geboren in Brugge als derde zoon van Pieter Claeissens de Oude en Marie Meese. Zijn vader was historieschilder en portrettist en ook zijn grootvader Alard Claeissens was schilder.
- Van 1570 tot 1581 was hij stadsschilder van Brugge.
- Antoon Claeissens werd op 18 januari 1613 begraven in zijn geboortestad Antwerpen.
Zijn levensstijl.
- Hij was een Vlaams kunstschilder. Zijn onderwerpen waren historische en allegorische taferelen en portretten.
- Hij was een lid van de schilders familie Claeissens, die in de 16de eeuw een belangrijke rol speelde in de Brugse kunstwereld.
Mars, omringd door de Kunsten en Wetenschappen, overwint de Onwetendheid 1605.
Mars, omringd door de Kunsten en Wetenschappen, overwint de Onwetendheid 1605.
De oorlogsgod Mars staat te midden van allegorische figuren die de wetenschap en kunsten uitbeelden.
Mars overwint en vertrappelt de Onwetendheid, herkenbaar aan de ezelsoren, wordt voor deze daad gelauwerd door een engel.
Mars, omringd door de Kunsten en Wetenschappen, overwint de Onwetendheid 1605.
Een detail van het schilderij. Op de achtergrond van het schilderij, rechts bovenaan is een vergezicht te zien op de stad Brugge.
Jacob van Oost I (1603 – 1671)
Wie was Jacob van Oost I ?
- Jacob van Oost I werd geboren in 1603 te Brugge als zoon van Johannes van Oost en Gheeraerdyne Weyts.
- Hij was een Vlaamse Barokschilder.
- Vanaf 1651 bekleedde hij de functie van stadsschilder van Brugge.
- Hij overleed te Brugge in 1671.
Zijn levensstijl.
- Hij wordt beschouwd als de belangrijkste zeventiende-eeuwse schilder van zijn geboortestad.
- De schilder wordt sterk beïnvloed door de Italiaanse schilder Caravaggio
- Van Oost Jacob munt vooral uit als portretschilder van de Brugse Burgerij.
Portret van een Brugse Familie 1645.
Portret van een Brugse Familie 1645.
Op dit schilderij heeft de schilder een Brugse familie met twee leden van het huispersoneel afgebeeld. De schilder heeft het familieportret gedateerd en de leeftijden van de gezinsleden, in de voorstelling verwerkt.
- De heer des huizes (46 jaar) vermeld op de hak van zijn schoen.
- Zijn vrouw (26 jaar) vermeld op haar waaier.
- De kleuter die rechtstaat (3 jaar) vermeld op zijn hoedje.
- Het zittend meisje (15 jaar) vermeld op het kussen in haar mandje.
François-Joseph Kinsoen (1771 – 1839)
Wie was François-Joseph Kinsoen?
- François-Joseph Kinsoen werd geboren in 1771 te Brugge als oudste zoon van smid Frans Kinsoen en van Jeanne Duslier.
- Hij ging in de leer aan de Brugse Kunstacademie bij kunstschilder Bernard Fricx.
- Hij verhuisde in 1794 naar Parijs. Kinsoen integreerde zich in het Parijse leven en zocht de steun en vriendschap van andere Bruggelingen en Belgen die in Parijs ware neergestreken.
- Hij overleed te Brugge in 1839. Hij werd op het Brugs kerkhof begraven.
Zijn levensstijl.
- Hij boekt, met zijn feilloze schildertechniek succes als portrettist van de Franse Elite en van de opeenvolgende Franse Hoven.
- Zijn schilderijen beantwoorden aan het neoclassicistische schoonheidsideaal.
- Het neoclassicisme wordt gekenmerkt door een evenwichtige opbouw , een overwicht van de tekening op de kleur en uiterst verfijnde afwerking.
Portret van Marie-Joséphine Lafont-Porcher.
Portret van Marie-Joséphine Lafont-Porcher.
De stijl van de werken is koel, sculpturaal en statisch. De geliefkoosde genres van de neoclassicisten zijn het portret en het historiestuk met thema’s uit de klassieke oudheid.
Fernand Khnopff (1858 – 1921)
Wie was Fernand Khnopff?
- François-Joseph Kinsoen werd geboren in 1858 te Grembergen.
- Hij bracht een aantal jaren van zijn kindertijd door in Brugge.
- Deze stad heeft, met haar melancholische sfeer en dampende kanalen, een diepe indruk op de kunstenaar gemaakt.
- Hij overleed te Brussel in 1921.
Zijn werk.
- Bij het onderstaande werk Secret – Reflet worden volgende zaken beklemtoont.
- Secret: in het leven is het inderdaad niet belangrijk wat er gezegd wordt, maar wel wat verzwegen wordt en mag wordt gesuggereerd.
- Le reflet: Het valt op, dat er in de tekening meer ruimte is, voor het water dan voor de gebouwen. Volgens Khnopff is de reflectie van de dingen belangrijker dan de dingen zelf.
Secret – Reflet – 1902.
Secret – Reflet – 1902.
Het werk Secret – Reflet uit 1902 met in het bovenste gedeelte, een cirkelvormige pasteltekening, van Marguerite, de zuster van de schilder, voor wie de schilder een grote bewondering koesterde. Marguerite streelt met de hand de mond van een masker en sluit het masker ook. Hierdoor zal het geheim ( le secret) bewaard blijven.
In het onderste gedeelte, een rechthoekig potloodtekening (le reflet) die de gotische zijgevel van het middeleeuwse Sint Janshospitaal weergeeft en de weerkaatsing ervan in het water van de Brugse rei.
Jean Brusselmans (1884 – 1953)
Wie was Jean Brusselmans?
- Jean Brusselmans werd geboren in 1884 te Brussel.
- Hij groeide op in Brussel in een gezin met anarchistische sympathieën.
- Hij volgde teken- en schilderlessen aan de Brusselse academie.
- Hij overleed te Dilbeek in 1953.
Zijn werk.
- In de jaren 1920 ontwikkelt hij zijn eigenzinnige schilderstijl door deze felle en directe werkwijze toe te passen op geabstraheerde figuren in zorgvuldige geordende composities.
- Het werk van de schilder laat zich maar moeilijk onderbrengen in een van de vele stromingen die de twintigste-eeuwse kunstgeschiedenis telt.
Het grote interieur -1939.
Het grote interieur – 1939.
Met haar opvallende zwart-witte blokjesjurk trekt Marie, de vrouw van de schilder, de aandacht in dit huiselijk interieur. Op de tafel staan een schelphoorn en een buste die gebaseerd is op Michelangelo’s Stervende slaaf.
Het zijn onmiskenbaar objecten uit de intieme sfeer van de familie Brusselmans. Net als vele andere elementen uit dit werk, die keren ze vaak terug in het oeuvre van de schilder, die zich graag door zijn directe omgeving liet inspireren.
De gids.
Bezoek aan Museum Groeninge.
Wij geven U een beeld van de rondleiding die wij mochten ervaren, waarbij er door een ervaren gids, een mooie verstaanbare en aangename uitleg werd gegeven, bij de verschillende werken, die wij in het museum Groeninge hebben bezocht.
Een bezoek met een gids is een TIP !
Het thema ” Beeldige Beesten” kwam hierbij aan bod omdat bij de meeste schilderijen er ook dieren zijn afgebeeld, waar de schilder een betekenis wilde aan geven.
Kortom een aangenaam en leerrijk bezoek aan het Groeninge Museum.
Een aanrader voor iedereen.
