De hommel is een opvallende en nuttige bestuiver die behoort tot de bijenfamilie. Met zijn dikke, harige lijf en zoemende vlucht is hij een vertrouwde verschijning in tuinen en velden. Hommels spelen een cruciale rol in de natuur en landbouw door bloemen te bestuiven, waardoor planten en gewassen zich kunnen voortplanten.
Bombus – Hommels.
Hommels (Bombus) zijn een geslacht van insecten die behoren tot de familie Apidae. Er zijn wereldwijd ongeveer 250 soorten hommels die van nature voorkomen in Europa, Noord-Afrika, Azië, Noord- en Zuid-Amerika. Verschillende Europese hommelsoorten zijn door de mens geïntroduceerd in Nieuw-Zeeland en Tasmanië. In België en Nederland komen ongeveer dertig verschillende soorten voor, waarvan enkele zeldzaam zijn.
Een fascinerend insect.
De hommel, een fascinerend insect! Hommels (Bombus in het Latijn) zijn sociale insecten die behoren tot de bijenfamilie. Hier zijn een paar interessante weetjes over hen:
- Lichaamsbouw: Hommels zijn vrij groot en hebben een pluizig lichaam dat helpt om stuifmeel te verzamelen en warm te blijven in koudere klimaten.
- Rol in de natuur: Ze zijn geweldige bestuivers en spelen een cruciale rol in ecosystemen en landbouw. Zonder hommels zouden veel planten moeite hebben om zich voort te planten.
- Levenscyclus: Hommelkolonies zijn relatief klein en bestaan vaak uit enkele tientallen tot honderden werkers. Alleen de koningin overwintert en begint in het voorjaar een nieuwe kolonie.
- Karaktereigenschappen: Ze zien er misschien onhandig uit, maar hommels zijn uitstekende vliegers. Hun vleugels bewegen razendsnel, wat ze in staat stelt om zelfs in slecht weer te vliegen.
- Vriendelijk: In tegenstelling tot sommige andere bijensoorten zijn hommels over het algemeen zachtaardig en steken ze alleen als ze zich bedreigd voelen.
Wat hommels bijzonder maakt, is hun vermogen om bij koelere temperaturen actief te blijven, in tegenstelling tot veel andere bijensoorten. Dit komt doordat hun harige lichaam warmte vasthoudt en ze met snelle vleugelbewegingen hun lichaamstemperatuur kunnen verhogen. Daarnaast zijn hommels sociale insecten die in kleine kolonies leven, geleid door een koningin die haar nest bouwt en werksters voortbrengt.
Ondanks hun nuttige bijdrage aan de biodiversiteit, worden hommels bedreigd door habitatverlies, pesticiden en klimaatverandering. Gelukkig worden er steeds meer initiatieven genomen om hun leefomgeving te beschermen, zoals het aanleggen van bloemenrijke velden en het verminderen van schadelijke stoffen in de landbouw.
Hommels verdienen dus onze waardering – zonder hen zou de wereld een stuk minder kleurrijk en vruchtbaar zijn! 🐝
De hommelwandeling.
Hommelwandelingen zijn speciale natuurwandelingen waarbij je meer leert over hommels en hun rol als bestuivers. Tijdens deze wandelingen ontdek je verschillende soorten hommels, hun levenscyclus en welke bloemen ze het liefst bezoeken. Vaak worden deze wandelingen georganiseerd door natuurparken en verenigingen zoals Natuurpunt.
Startplaats.
Zo ging er op zaterdag 31/05/2025 om 14.00 uur een hommelwandeling door op de stedelijke begraafplaats te Brugge.
Een eigenaardige plaats zou je zo zeggen, maar de begraafplaats en een rustig park waar veel verscheidenheid aan bloemen aanwezig is, een ideale plaats om er veel soorten hommels aan te treffen.
De hoofdingang van de stedelijke begraafplaats.
Soorten hommels.
Er bestaan veel verschillende soorten hommels, en ze spelen allemaal een belangrijke rol in de natuur! In België en Nederland komen ongeveer 30 verschillende soorten voor. Hier zijn enkele van de meest voorkomende:
- Weidehommel (Bombus pratorum) – Klein van formaat met een opvallend oranje kontje.
- Steenhommel (Bombus lapidarius) – Zwart lichaam met een felrode achterlijfspunt.
- Grashommel (Bombus ruderarius) – Lijkt op de steenhommel, maar heeft een iets lichtere rode kleur.
- Akkerhommel (Bombus pascuorum) – Oranje tot bruin behaard en vaak te vinden in graslanden.
- Aardhommel-groep (Bombus terrestris, B. lucorum, B. cryptarum, B. magnus) – Verschillende soorten met een witte kont en gele banden.
- Boomhommel (Bombus hypnorum) – Heeft een wit achterlijf en een oranje
- Tuinhommel (Bombus hortorum) – Lang gezicht en lange tong, ideaal voor diepere bloemen.
Daarnaast zijn er ook koekoekshommels, zoals de grote koekoekshommel (Bombus vestalis) en de tweekleurige koekoekshommel (Bombus bohemicus), die hun eitjes in de nesten van andere hommels leggen.
Zoekkaart.
De hommel op de hand.
De hommel in het potje.
Kunnen hommels steken?
Ja, een hommel kan steken, maar alleen als hij zich bedreigd voelt. In tegenstelling tot bijen, die hun angel verliezen na een steek, kan een hommel meerdere keren steken omdat zijn angel geen weerhaken heeft.
Een hommelsteek veroorzaakt meestal zwelling, roodheid en jeuk, maar blijft minder pijnlijk dan een wespensteek. In zeldzame gevallen kan een allergische reactie optreden, waarbij medische hulp nodig is3.
Alleen vrouwtjeshommels kunnen steken! Mannetjes hebben namelijk geen angel en zijn dus volledig ongevaarlijk.
De soort hommel herkennen.
Maak gebruik van de Hommel zoekkaart.
De bijenkast.
Het verschil tussen hommels en bijen.
Bijen en hommels behoren beide tot de bijenfamilie (Apidae), maar er zijn duidelijke verschillen tussen hen:
1. Uiterlijk
- Hommels hebben een stevig, rond en harig lichaam. Ze zijn vaak groter dan gewone bijen en hebben een kenmerkende pluizige vacht.
- Bijen hebben een slanker en minder behaard lichaam, met duidelijk gedefinieerde strepen op hun achterlijf.
2. Gedrag en levenswijze
- Hommels zijn sociale insecten die in kleinere kolonies leven, meestal met enkele tientallen tot honderden individuen. Ze zijn beter bestand tegen koudere temperaturen en vliegen ook bij minder gunstig weer.
- Bijen (zoals honingbijen) leven in grote kolonies met duizenden individuen. Ze zijn afhankelijk van warme temperaturen om actief te blijven.
3. Bestuiving
- Hommels zijn uitzonderlijk goede bestuivers en kunnen dankzij hun harige lichaam en “buzz-pollination” techniek diepere bloemen bevruchten.
- Bijen bestuiven ook bloemen, maar ze hebben een andere techniek en bezoeken vaak een breder scala aan plantensoorten.
4. Nestlocatie
- Hommels bouwen hun nesten vaak in de grond, onder bladeren of in holtes.
- Bijen zoals honingbijen leven meestal in bijenkasten of natuurlijke holtes in bomen.
Samengevat:
hommels zijn hariger, robuuster en beter bestand tegen kou, terwijl bijen slanker zijn en in grotere kolonies leven. Beide spelen een cruciale rol in de natuur en landbouw door bloemen te bestuiven! 🐝
Natuurpunt.
Natuurpunt is een onafhankelijke vrijwilligersvereniging die zich inzet voor de bescherming van kwetsbare en bedreigde natuur in Vlaanderen. De organisatie beheert meer dan 500 natuurgebieden, goed voor zo’n 2% van het Vlaamse grondgebied. Ze focust op natuurbeheer, natuureducatie en natuurstudie, en organiseert tal van activiteiten zoals wandelingen, cursussen en campagnes om mensen dichter bij de natuur te brengen.
